Από το 2007, ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) έχει ορίσει την 1η Νοεμβρίου ως Πανελλήνια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων με σκοπό την ευαισθητοποίηση του κοινού στο θέμα της Δωρεάς οργάνων και ιστών. Η αντίστοιχη Ευρωπαϊκή Ημέρα Μεταμόσχευσης εορτάζεται κάθε Οκτώβρη.
Βάσει του εκκλησιαστικού εορτολογίου, η 1η Νοεμβρίου είναι η ημέρα εορτής των Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, που είναι και οι προστάτες της μεταμόσχευσης.
Τι είναι η Δωρεά Οργάνων και γιατί είναι τόσο σημαντική;
Η Δωρεά οργάνων και ιστών αφορά στην μεταμόσχευση οργάνων από έναν δότη που δεν βρίσκεται πλέον στην ζωή, σε κάποιον που το έχει ανάγκη για να διατηρηθεί στη ζωή.
Η διαδικασία της δωρεάς περιλαμβάνει λεπτομερή έλεγχο της καταλληλόλητας του δότη και διέπεται από σαφή και αυστηρά κριτήρια.
Τα νούμερα είναι εντυπωσιακά! Σήμερα, από έναν δότη μπορούν να σωθούν έως και 8 ασθενείς με τη δωρεά των οργάνων, και έως και 100 ασθενείς με τη δωρεά ιστών.
Όσον αφορά τη νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, υπάρχουν χιλιάδες ασθενείς, όλων των ηλικιών, στη χώρα μας, που υποβάλλονται σε κάποια μέθοδο υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση, περιμένοντας για πολλά χρόνια στη λίστα για την πολυπόθητη μεταμόσχευση. Αντίθετα, για τους ασθενείς που πάσχουν από ανεπάρκεια οργάνων όπως οι πνεύμονες, η καρδιά και το ήπαρ, δυστυχώς η μεταμόσχευση είναι μονόδρομος για την επιβίωση τους. Έτσι, λόγω της μειωμένης προσφοράς μοσχευμάτων, οι ασθενείς αυτοί είναι αναγκασμένοι σε αναμονή πολλών ετών μέχρι να δοθεί η οριστική λύση.
Σε συζητήσεις φίλων και γνωστών καθημερινά, συνειδητοποιεί κανείς ότι πολλοί είναι οι άνθρωποι που πιστεύουν πως δεν θα συμβεί ποτέ σε αυτούς ή σε ένα αγαπημένο τους πρόσωπο να χρειαστούν μεταμόσχευση ενός ζωτικού οργάνου. Για κάποιους η σκέψη αυτή τελειώνει ακριβώς τη στιγμή που ο θεράποντας ιατρός τους το ανακοινώνει. Στην πραγματικότητα, στο γενικό πληθυσμό ένας άνθρωπος έχει, με τα σημερινά δεδομένα, περισσότερες πιθανότητες να χρειαστεί μεταμόσχευση ενός ζωτικού οργάνου κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του, παρά να γίνει ο ίδιος δωρητής.
Ποια είναι τα δεδομένα στην Ελλάδα σήμερα;
Έως το 2018 η χώρα μας κατέγραφε αρνητικό ρεκόρ μεταμόσχευσης οργάνων από δωρεά. Χαρακτηριστικά, το 2017 η αναλογία είχε διαμορφωθεί σε 6,1 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Όταν την ίδια ώρα, ο μέσος ευρωπαϊκός όρος ήταν 18 δότες για κάθε εκατομμύριο πληθυσμού.
Το αρνητικό ρεκόρ «γυρίζει» στην Ελλάδα…
Λόγω της μεγάλης προσπάθειας όλων των φορέων για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση στη δωρεά οργάνων, πλέον τα τελευταία χρόνια έχουμε ελπιδοφόρα μηνύματα με σταδιακή αύξηση των προσφερόμενων μοσχευμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ στο παρελθόν οι αποβιώσαντες δότες οργάνων ήταν περίπου 40 – 50 ανά έτος, το 2022 αξιοποιήθηκαν προς μεταμόσχευση όργανα από 69 αποβιώσαντες δότες. Φέτος, δύο μήνες πριν την ολοκλήρωση του 2023, μετράμε ήδη 74 δότες οργάνων και περισσότερες από 170 μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Πρόεδρος του Ε.Ο.Μ., Καθ. Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης, «έχουμε πλέον ένα ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο, έχει ψηφισθεί νέος νόμος για τις μεταμοσχεύσεις, έχει ξεκινήσει και αποδίδει η λειτουργία του θεσμού του Τοπικού Συντονιστή Μεταμοσχεύσεων μέσω χρηματοδότησης από το Ίδρυμα Ωνάση και αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω με προσλήψεις μέσω του Υπουργείου Υγείας. Ταυτόχρονα, γίνονται αρκετές δράσεις από τον Ε.Ο.Μ. για την ευρύτερη ενημέρωση και βελτίωση της κουλτούρας της Δωρεάς και Μεταμόσχευσης Οργάνων στη χώρα μας μέσω και διαφόρων συλλόγων ασθενών, επιστημονικών εταιρειών και σημαντικών δράσεων του Ιδρύματος Ωνάση. Όλα τα παραπάνω έχουν οδηγήσει σε αύξηση του ετήσιου αριθμού δοτών για 2η διαδοχική χρονιά, γεγονός που αφήνει αισιοδοξία για τη σταθερότητα της βελτίωσης στο χώρο αυτό.»
Τι ορίζει η νομοθεσία για τη Δωρεά Οργάνων στην Ελλάδα;
Περίπου το 2018 η νομοθεσία στην Ελλάδα άλλαξε και όπως προβλέπεται, κάθε ενήλικος πολίτης μπορεί να εκφράσει τη βούλησή του για τη δωρεά ενός ή περισσοτέρων οργάνων και ιστών προς μεταμόσχευση, συμπληρώνοντας τη σχετική φόρμα με την οποία εγγράφεται στο ενιαίο εθνικό μητρώο δωρητών. Το μητρώο αυτό τηρείται στον ΕΟΜ.
Ακόμα και στη περίπτωση που κάποιος έχει δηλώσει ότι θέλει να γίνει δωρητής, τα όργανα και οι ιστοί για τα οποία εκείνος έχει εκφράσει τη βούλησή του να μην προσφέρει, αποκλείονται από τη διαδικασία δωρεάς.
Αντίστοιχα, οι ενήλικοι πολίτες που θέλουν να εκφράσουν την αντίθεση τους στη δωρεά οργάνων, έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν με σχετική τους δήλωση και εγγραφή στο «μητρώο αρνητών».
Ανά πάσα στιγμή, κάθε πολίτης μπορεί να ζητήσει τη διαγραφή του από το ένα ή το άλλο μητρώο. Εάν διαγνωστεί εγκεφαλικός θάνατος και δεν υπάρχει εγγραφή σε κανένα μητρώο, την απόφαση για δωρεά οργάνων λαμβάνει η οικογένεια.
Τέλος, όσοι είχαν δηλώσει δωρητές οργάνων παλιότερα (βάσει του σχετικού νόμου του 1999) θα πρέπει να ανανεώσουν τη δήλωσή τους, καθώς δεν ισχύει το παλαιό μητρώο.
Ποιες είναι οι δράσεις ευαισθητοποίησης στην Ελλάδα και που αποσκοπούν;
Το «Organmeetings» είναι ένα ενημερωτικό πρόγραμμα διαδικτυακών σεμιναρίων για ενήλικες, που υλοποιείται από το Ίδρυμα Ωνάση, με την επιστημονική αιγίδα του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και τη συνεργασία του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου. Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει στη δημιουργία μιας σταθερής επαφής των πολιτών με έγκυρες πληροφορίες και ενημέρωση όσον αγορά τη δωρεά οργάνων μέσω του διαδικτύου και απευθύνεται σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, εταιρίες, μέσα ενημέρωσης, συλλόγους και επιχειρήσεις. Μάλιστα στη σχετική σελίδα οι χρήστες μπορούν να βρουν έναν πλήρη οδηγό- εγχειρίδιο, που κυκλοφορεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα και αφορά τη δωρεά και τη μεταμόσχευση οργάνων και ιστών.
Ταυτόχρονα, το Ίδρυμα Ωνάση, σε συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων και το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, αναλαμβάνει μία ακόμα εθνική πρωτοβουλία, «βάζοντας» τους «Οργανούληδες» στα σχολεία όλης της χώρας. Οι «Οργανούληδες» είναι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχει πλέον ενταχθεί στην Αγωγή Υγείας σε Δημοτικά και Λύκεια και έχει σκοπό αφενός μεν την ενημέρωση παιδιών και εφήβων για τη λειτουργία των οργάνων και αφετέρου δε την ευαισθητοποίηση τους στο θέμα της Δωρεάς.
Μέσα από αυτή τη μεγάλη προσπάθεια ενημέρωσης στη χώρα μας, ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να βρει σημαντικές και χρήσιμες απαντήσεις σε κάθε απορία που αφορά τη δωρεά οργάνων. Πώς επιλέγονται οι λήπτες που είναι κατάλληλοι για κάθε όργανο; Πως μπορώ να εκδώσω την κάρτα δωρητή οργάνων, όταν το αποφασίσω; Πώς ξέρω ότι η διαδικασία γίνεται δίκαια; Πότε κάποιος θεωρείται εγκεφαλικά νεκρός και ποιες είναι οι πιθανότητες να γίνει κάποιο λάθος; Τι είναι το εμπόριο οργάνων και γιατί δεν γίνεται στη χώρα μας και στην Ευρώπη;
Πως μπορεί κάποιος, αν θέλει, να εγγραφεί στο Μητρώο Δωρητών Οργάνων και Ιστών;
Η διαδικασία της εγγραφής στο Μητρώο Δωρητών είναι απλή. Οποιοσδήποτε το επιθυμεί μπορεί εύκολα να συμπληρώσει τη «Δήλωση Δωρεάς Οργάνων και Ιστών», η οποία είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του ΕΟΜ, αλλά και στα γραφεία του (Αν. Τσόχα 5, Αθήνα).
Οι τρόποι υποβολής της δήλωσης είναι: α) αυτοπροσώπως στην έδρα του ΕΟΜ, β) με συστημένη επιστολή προς τον ΕΟΜ, που περιέχει τη δήλωση με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής, γ) ηλεκτρονικά μέσω εφαρμογής της ιστοσελίδας του ΕΟΜ και χρήσης των διαπιστευτηρίων του taxisnet (όνομα χρήστη, κωδικός πρόσβασης), δ) με κάθε άλλο τρόπο, που διασφαλίζει το γνήσιο της υπογραφής και ανακοινώνεται από τον ΕΟΜ. (Βλέπε Υπουργική Απόφαση: Αριθμ.Γ2γ/ΓΠ/76110/18 – ΦΕΚ 4695 Β΄/19-10-2018)
Η δωρεά οργάνων είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Δεν αξίζει να αφήσουμε μύθους, στερεότυπα και λανθασμένα μηνύματα να δίνουν ένα αρνητικό πρόσημο στο θαύμα της προσφοράς αγάπης και ζωής, σε αυτό το θαύμα που λέγεται «Δωρεά οργάνων».
Θέλετε να μάθετε περισσότερα;
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων στο eom.gr
